هرچند شاید عنوان این مطلب کاملاً درست نباشد (در ادامه خواهید خواند) اما شاید عنوان خوبی برای معرفی سیستمی است که به ادعای خود، طی بیست سال گذشته 78000 جان به خاطر تلاش‌های آن نجات داده شده است.
به بهانه‌ی سالگرد بیست سالگی «برنامه‌ی ارزیابی خودرو جدید اروپا» یا Euro NCAP سعی کرده‌ایم ضمن معرفی این برنامه و نحوه‌ی امتیازدهی آن، مروری بر ضروریات ایمنی خودرو نیز داشته باشیم. با ما همراه باشید.
سیستم امتیازدهی ستاره‌ای به ایمنی خودرو برای علاقمندان به خودرو موضوع غریبی نیست. Euro NCAP یا «برنامه ارزیابی خودرو جدید اروپا» (European New Car Assessment Programme) یک برنامه ارزیابی عملکرد ایمنی خودرو اروپایی است که مقر اصلی آن در بروکسل بلژیک قرار دارد. این برنامه در سال 1997 میلادی توسط آزمایشگاه تحقیقات حمل و نقل برای اداره حمل و نقل بریتانیا ایجاد شد و توسط چندین کشور اروپای و من جمله اتحادیه اروپا پشتیبانی می‌شود.
Euro NCAP یک سیستم امتیاز دهی پنج ستاره‌ای تدوین کرده است که به مصرف کننده‌ها، خانواده ایشان و شرکت‌ها کمک می‌کند تا خودروها را راحت‌تر مقایسه نموده و انتخاب ایمن‌تر مطابق نیازهای خود را شناسایی کنند. امتیازها ایمنی بر طبق یک سلسله از آزمون‌ها که توسط Euro NCAP طراحی و اجرا می‌شوند، تشخیص داده می شوند. این آزمون‌ها معرف سناریوهایی ساده شده در زندگی واقعی هستند که ممکن است منجر به زخمی و یا کشته شدن سرنشینان خودرو یا سایر استفاده کنندگان از جاده شودند. هرچند Euro NCAP امسال بیست ساله شده است، اما سیستم امتیازدهی ستاره‌ای به صورت امروزی با پنج ستاره از سال 2009 معرفی شده است.
Euro NCAP امسال همزمان با اینکه سالگرد 20 سالگی تأسیس خود را جشن گرفت گام بزرگی را در مسیر خود پشت سر گذاشته است. طبق ادعای Eurp NCAP تا کنون بیش از 78000 نفر به خاطر آزمون‌های سخت ایمنی آنها که از سال 1997 شروع شده‌است نجات پیدا کرده است. بیش از 630 رتبه‌بندی با حدود 1800 آزمون برخورد خودرو و با هزینه‌ای بیش از 160 میلیون یورو منتشر شده‌اند.
اولین رتبه‌بندی‌ای که در سال 1997منتشر شد نواقص ایمنی در خانواده‌های پرفروش خودروها را آشکار کرده و موجب دوباره‌اندیشی در طراحی خودروها برای اجتناب از تصادفات شد. بیست سال از آن می‌گذرد و اکنون از هر 10 خودرویی که در اروپا فروخته می‌شود، 9 تای آنها ستاره‌های Euro NCAP را بر خود دارند و صنعت خودروسازی فعالانه در حال ارتقای سیستم‌های خود برای کسب امتیاز بیشتر در ایمنی خودروست.
مقایسه‌ی ایمنی خودروها عملاً برای خریداران امکان‌پذیر نبود
با مقایسه‌ی نتایج آزمون‌های برخورد در دو خانواده‌ی خودرو با فاصله‌ی 20 سال می‌توان به پیشرفت عظیم ایمنی خودرو در این بازه‌ی زمانی پی برد. فن‌آوری‌های ایمنی که آن زمان وجود نداشتند یا در بهتری حالت اختیاری بودند، مانند کیسه‌های هوای راننده و سرنشین، هشدار کمربند ایمنی و سیستم‌های کنترل پایداری الکترونیکی، امروزه به استانداردهایی بر روی خودروهای در حال فروش اروپا تبدیل شده‌اند.
برای اولین بار در سال 1997 به کمک فدراسیون بین‌المللی اتومبیل (FIA (Federation Internationale de l’Automobile و ICRT (آزمون‌های بین‌المللی سابق) همچنین دولت‌های بریتانیا و سوئد، نتایج آزمون‌های برخورد خودروها منتشر شد. تا آن زمان، خودروسازان تنها باید آزمون‌های پایه‌ای قانونی را در مورد برخورد می‌گذراندند و نتایج آن منتشر نمی‌شد. مقایسه‌ی ایمنی خودروها عملاً برای خریداران امکان‌پذیر نبود. برای اولین بار توسط برنامه‌های Euro NCAP نتایج آزمون‌های یکسان و واقعی برای خودروها که توسط متخصصین انجام گرفته بود، در اروپا منتشر می‌شد. انتشار این نتایج موجب ایجاد موج خشمی در میان خریداران، مردم و رسانه‌ها شد.
دوره‌ی اول آزمون‌ها و خودروهای پرفروش روز
در دوره‌ی اول آزمون‌ها که بر مبنای ایمنی سرنشین بالغ طراحی شده بود، از هفت خودروی بسیار کوچک (Supermini) پرفروش آن زمان، Ford Fiesta و Volkswagen Polo هرکدام سه ستاره از ماکزیمم 4 ستاره‌ی آن زمان دریافت کردند.
پرفروش‌ترین خودرو، Rover 100 تنها یک ستاره و خودروهای Fiat Punto, Nissan Micra, Opel/Vauxhall Corsa و Renault Clio تنها دو ستاره دریافت کردند. زمانی که ایمنی عابر پیاده بررسی می‌شد، هیچ خودرویی بیش از دو امتیاز دریافت نکرد که این امر بیانگر بی تفاوتی خودروسازان نسبت به ایمنی عابران در طراحی خودروها بود.
در تصویر زیر نمونه‌ای از آزمون کنونی Euro NCAP برای بررسی ایمنی در برخورد با عابر پیاده را مشاهده می‌کنید. در این آزمایش برخورد سر یک عابر پیاده با کاپوت و شیشه‌ی جلوی خودرو شبیه‌سازی می‌شود.
خودروسازان برتر شروع به حمله به آزمون‌ها کرده و اظهار می‌کرند که آزمون‌ها آنقدر دشوار هستند که دستیابی به 4 ستاره برای هیچ خودرویی امکان‌پذیر نیست. پنچ ماه بعد، خودروی Volvo S40 تبدیل به اولین خودرویی شد که چهار ستاره را از آن خود کرد.
امروزه تست‌های Euro NCAP بیش از پیش خواستار ارتقای امنیت هستند و امروزه بیشینه‌ی امتایز 5 ستاره برای خودروها در نظر گرفته شده است که نه تنها به دلیل محافظت از سرنشینان و عابران هنگام برخورد اعطا می‌شود، بلکه توانایی خودرو در اجتناب از برخورد در درجه‌ی اول نیز مورد توجه قرار می‌گیرد. آزمون‌ها نمایشگر تصادفات واقعی هستند که ممکن است منجر به جراحت یا مرگ شوند. برای دریافت امتیاز بالا، خودرو باید نشان دهد که دارای فن‌آوری‌های استاندارد نوینی است که بتوانند از این تصادفات جلوگیری کرده یا شدت آن را کاهش دهند و اگر تصادفات غیر قابل اجتناب بودند، محافظت کافی از سرنشینان خودرو یا سایر استفاده‌کنندگان از جاده موجود است.
در حالی که آزمون‌ها هیچگاه نخواهند توانست که پیچیدگی دنیای واقعی را به درستی مورد آزمایش قرار دهند، ارتقاء وسایل نقلیه و تکنولوژی در سال‌های اخیر نشان داده است که استاندارد‌های سطح بالای ایمنی کارکرد مطلوبی داشته و سود درستی به مصرف‌کنندگان اروپایی و جامعه به طور کل رسانده‌اند.
هدف‌گذاری Euro NCAP این است که با رساندن اطلاعات مقایسه‌ای و عینی ایمنی خودروها به عموم مردم به تسریع پیشرفت ایمنی خودروها کمک کند. با توجه به تغییرات روز افزون در اکوسیستم حمل و نقل برنامه‌های راهبردی متفاوتی برای رسیدن به این هدف لازم است. اینگونه که تکنولوژی خودروها در حال پیشرفت است، Euro NCAP نیز باید به فراسوی مرزهای خودروهای مسافربر و ساختار و تجهیزات داخلی آن نگاه کند.
قانون ایالات متحده برای ایمنی خودروهای موتوری ( عنوان 49، فصل 301) ایمنی وسیله‌ی نقلیه‌ی موتوری را اینگونه تعریف می‌کند: «عملکرد یک خودرو موتوری و یا تجهیزات یک خودرو موتوری باید به گونه‌ای باشد که از جامعه در مقابل خطر نامعقول وقوع تصادفات به علت طراحی، ساخت و عملکرد خودرو، و در مقابل خطر نامعقول مرگ یا جراحت در یک تصادف محافظت کند.» به طور کل ایمنی خودرو شامل جلوگیری از جراحت و مرگ در تصادفات می‌باشد.
سیستم امتیازدهی کلی معرفی شده توسط Euro NCAP در سال 2009 بر اساس ارزیابی در چهار حوضه مهم حفاظت از سرنشین بالغ (برای راننده و مسافران) (Adult Occupant Protection)، حفاطت از کودکان (Child Occupant Protection)، حفاظت از عابر پیاده (Pedestrian Protection) و تکنولوژی‌های کمک ایمنی (Safety Assist Tecnologies) پایه‌گذاری شده است. سیستم امتیازدهی ستاره‌ای کلی به منظور اضافه کردن انعطاف بیشتر به برنامه امیتازدهی که از سال 1997 مورد استفاده بوده معرفی شده است.
در بخش بعدی مطلب، به بررسی جزئی‌تر ایمنی خودرو و دامنه‌های امتیازدهی Euro NCAP خواهیم پرداخت.