اگر شما جزء افرادی باشید که همواره خودروی خود را زیر نظر دارید و در سرویس‌های دوره‌ای تمام قسمت‌های خودرو را مورد بررسی قرار می‌دهید، احتمال اینکه از لحاظ وقت و هزینه متضرر شوید بسیار کم است ، اما اگر شما جزء آن‌دسته از افراد باشید که به علت مشغله زیاد فرصت بررسی و بازدید خودروی خود را نداشته باشید و نشانه‌های خرابی در خودرو را جدی نگیرید و تنها به سرویس‌های دوره‌ای خودرو آن‌هم در حد تعویض‌روغن بسنده کنید؛ احتمال آن وجود دارد که خودروی‌ شما دچار نقص‌های فنی شود و هزینه‌های زیادی روی دست شما بگذارد؛ یکی از خرابی‌ها و مشکلاتی در خودرو که برای شما صرف هزینه و وقت زیادی را می‌تواند دربر داشته باشد، نقص در سیستم انتقال‌قدرت و گیرباکس است. این بخش از خودرو از جمله بخش‌هایی است که قبل از این‌که شمارا به دردسر بی‌اندازد از خود نشانه‌هایی دارد که با شناخت این نشانه‌ها و برطرف کردن به موقع آن‌ها می‌توان جلوی به‌وجود آمدن نقص‌های فنی بزرگتر را گرفت. کاهش سطح روغن‌گیرباکس و یا نشتی آن از جمله همین نشانه‌ها است. در این مقاله از اتکس قصد داریم تا ضمن بررسی ساختمان اصلی گیرباکس به دلایل و نقاط نشتی روغن‌گیرباکس بپردازیم.

ساختمان کلی گیرباکس

همانطور که می‌دانید،گیرباکس یکی از اجزای اصلی سیستم انتقال قدرت می‌باشد و ساختمان کلی گیرباکس از پوسته، شفت و تعدادی چرخ‌دنده تشکیل شده است. وظیفه‌ی گیرباکس تغییر گشتاور تولیدی توسط پیشرانه و تنظیم سرعت دورانی چرخ‌ها است. در درون گیرباکس، چرخ‌دنده‌ها مداوم در حال درگیری و چرخش می باشند، پس قاعدتا جهت جلوگیری از اصتحکاک و همینطور آسیب‌های ناشی از آن باید از روانکار‌ها یا همان روغن‌گیرباکس استفاده نمود. روغن‌گیربکس وظیفه نرم کردن، مرطوب نگه داشتن و همچنین خنک کنندگی جعبه‌دنده و چرخ دنده های آن را دارد. فرقی نمی‌کند گیرباکس خودروی شما دستی باشد یا اتوماتیک، ساختمان اصلی هردو تقریبا برابر است و تفاوت اصلی آن‌ها در مکانیزم عملکردشان می‌باشد، البته امروزه استفاده از گیرباکس‌های اتوماتیک رو به افزایش است و گیرباکس‌های دستی محکوم به نابودی هستند. برای اطلاع بیشتر در‌مورد گیرباکس های اتوماتیک پیشنهاد می‌شود تا مقاله معرفی و توضیح انواع مختلف گیرباکس های اتومات و نحوه عملکرد آنها را در آکادمی اتکس مطالعه نمایید.

پوسته گیرباکس یا گیرباکس کیسینگ ( Gearbox casing )

گیرباکس

مشکلات رایج گیرباکس

با توجه به اینکه گیرباکس یک مجموعه مکانیکی با اصطحلاک بالا است، تعمیر و نگه‌داری آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ درواقع ٰسالم بودن این مجموعه در کیفیت رانندگی نقشی حیاتی دارد و عملا بدون یک گیربکس سالم نمی‌توان رانندگی مطلوب و ایمنی را داشت. وجود نقص در هر یک از بخش‌های گیربکس، می‌تواند رانندگی را تبدیل به کاری آزار‌دهنده و حتی خطرناک کرده و موجب وارد آمدن خسارت به مجموعه پیشرانه و انتقال قدرت شود. در ادامه به چند نمونه از مشکلات رایج این مجموعه می‌پردازیم.

1ـ وجود سروصدای اضافی در گیرباکس:

از جمله مشکلاتی که ممکن است برای گیرباکس خودرو پیش بیاید وجود سرو صدا در این مجموعه است خصوصا در خودرو‌های داخلی این موضوع بیشتر رویت می‌شود. عوامل متعددی موجب بروز صدا در گیرباکس می‌شود و هرکدام دارای صدای خاصی می‌باشد. به طور مثال وجود ساییدگی یا شکستگی در چرخ‌دنده‌ها باعث ایجاد صدای زوزه می‌شود و یا خشک شدن و یا خرابی هر یک از بلبرینگ‌ها باعث می‌شود که گیربکس به طور پیوسته سوت بکشد.

2ـ خلاص شدن:

این مورد عموما در خودروهایی با سن‌ و سال بیشتر به چشم میخورد و ساییدگی زیاد چرخ‌دنده و یا زیادی سفت بودن اهرم‌های دسته دنده می‌تواند از عوامل آن باشد.

3ـ بد جا رفتن و یا جا نرفتن دنده:

خشک شدن میله‌بندی اهرم دسته دنده، تنظیم نبودن کلاچ ، آسیب دیدن ماهک و یا ساییدگی دنده برنجی از مواردی هستند که موجب جا نرفتن دنده می‌شوند اما مهم‌ترین نکته ای که باید در چنین مواقعی به آن توجه کرد سطح روغن‌گیرباکس است، زیرا ممکن است به علت وجود نشتی سطح مایع روان‌کننده پایین باشد و یا کاملا خالی شده باشد و دنده خودرو به سختی جا بخورد. وجود نشتی در این بخش را اغلب زمانی متوجه می‌شویم که با مقداری روغن در محل پارک خودرو روبرو شده باشیم یا اینکه در هنگام تعویض روغن موتور و سرویس دوره‌ای با نگاه کردن سطح مایع روان‌کننده  متوجه شویم که مقدار آن به صورت قابل توجهی کاهش یافته البته چک کردن روغن گیربکس کار ساده ای نیست و برخی از خودروها باید حتما بر روی چال مکانیکی رفته یا با استفاده از جک از زمین جدا شوند تا بتوان وضعیت این روغن را در آن‌ها سنجید. به یاد داشته باشید که عملکرد نادرست دنده های اتوماتیک و همچنین سفت شدن دنده ها در خودروهای دستی از نشانه های بارز خراب شدن و یا نشت این روغن هستند.

نشتی روغن از نقاط مختلف  ( کاسه نمد، پوسته گیرباکس، پوسته کلاج و ... )

دلایل نشت روغن‌گیرباکس:

روغن‌های زیادی در خودرو استفاده می شوند که یکی از آنها واسکازین یا روغن‌گیرباکس نام دارد، روغن گیرباکس از موادی تشکیل شده است که به خوبی از چرخ دنده ها محافظت کند؛ همچنین دسته‌بندی این روغن ها مانند روغن‌موتور بر اساس شناسه کیفی API می باشد. خاصیت اصلی روغن‌گیرباکس سازگاری بالا با فلزات جعبه دنده و همچنین گرانروی بالا است؛ میزان غلظت روغن‌دنده به مراتب بیشتر از روغن موتور می‌باشد و همین موضوع کمک می‌کند تا در نگاه اول متوجه شویم که روغنی که نشت کرده مربوط به موتور است یا گیرباکس. قطعا ساده‌ترین راه کشف این روغن‌ریزی، رویت و مشاهده زیر خودرو پس از چند ساعت توقف آن است، اما پیدا کردن محل و علت روغن‌ریزی کار چندان ساده‌ای نیست و گاهی پس از صرف چند روز از وقت خود و نظرات مختلف مکانیک‌ها باز هم به نتیجه نخواهید رسید البته در بیشتر مواقع نیاز به تعمیر زیادی نیست، به‌ عنوان مثال ممکن است کاسه‌نمدهای پلوس یا پشت میل‌لنگ خراب شده و با هزینه‌ای ناچیز قابل رفع است. پس حتما حواس خود را جمع کنید که با فاکتورهای سنگین روبه‌رو نشوید! برای این‌که کارشناسی نه‌چندان خوب مکانیک‌های سطح شهر، موجب هزینه اضافی برای شما نشود بهتر است تا ابتدا خودتان اطلاعات مختصری از دلایل نشت و نقاطی که امکان نشت در آن‌جا هست داشته باشید. به‌طورکلی ۷ نقطه وجود دارد که شما می‌توانید با بررسی آن متوجه محل و علت نشت گیرباکس خودروی خود شوید؛ این ۷ قسمت که باید مورد بررسی قرار گیرند عبارتند از:

1ـ  کاسه نمد‌های مربوط به دیفرانسیل

2ـ  کاسه‌نمد میله تعویض دنده

3ـ کاسه‌نمد شفت اصلی

4ـ فشنگی دنده عقب

5ـ بررسی سنسور سرعت

6ـ روغن‌ریزی از محل اتصال پوسته کلاچ و پوسته گیرباکس

7ـ وجود هرگونه شکستگی یا ترک خوردگی روی پوسته کلاچ یا پوسته گیرباکس

نشتسی از ناحیه دیفرانسیل جلو

نشتی ممکن است از ناحیه سی وی اکسل باشد

نشتی از ناحیه هوزینگ گیرباکس

نشتی از ناحیه واشر گیربکس

همانطور که در موارد بالا اشاره شد از عمده‌ترین دلایل نشتی روغن گیرباکس، خرابی کاسه‌نمدها می‌باشد. خرابی کاسه‌نمد نیز عمدتا به علت نامرغوب بودن و پایین بودن کیفیت آن‌ رخ می‌دهد. همچنین با توجه به مورد ششم ممکن است این نشتی بعد از تعمیرات در بخش موتور یا گیرباکس خودرو ظاهر شود که می‌تواند به دلیل سهل‌انگاری تعمیرکار و عدم مونتاژ صحیح قطعات باشد. 

کارشناسی

گیرباکس در هنگام خرید خودرو از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و این بخش گاهاً دچار مشکلاتی می‌باشد که تشخیص آن برای افراد عادی بسیار مشکل است. در بعضی از موارد دیده شده که خریدار پس از چند‌ روز و بعضا چند ماه متوجه وجود مشکل در بخش گیرباکس می‌شود که راهی جز تقبل ضرر مالی ندارد. بررسی این موارد از عهده اکثر خریداران خارج است و نیاز به یک کارشناس خودرو وجود دارد. تیم کارشناسی خودرو اُتکس، متشکل از افرادی خبره و باتجربه است که با کمک ابزارهای کارشناسی خودرو و همینطور سابقه طولانی خود در امر کارشناسی، می‌توانند در خرید خودرو به شما کمک شایانی بکنند. در این راستا، تنها کافیست شما عزیزان فرم اینترنتی درخواست کارشناس حضوری در محل را پر کرده و در صورتی که با پر کردن فرم‌های اینترنتی و فرآیند پرداخت آنلاین مشکل دارید، می توانید با شماره ۲۸۴۲۸۴۶۶-۰۲۱ و داخلی شماره ۱ تماس حاصل فرمایید.