معرفی و توضیح انواع مختلف گیرباکس های اتومات و نحوه عملکرد آنها

واژه خودرو یا اتوموبیل در زبان فرانسه به وسایل نقلیه چرخ داری گفته می شود که دارای منبع قدرت بوده و انرژی لازم برای حرکت وسیله را ، خودش تامین کند . خودروهای امروزی که ما شاهد انها هستیم نتیجه تکامل و پیشرفت هایی است که طی سالیان های گذشته روی خودرو های اولیه صورت گرفته و تحول عظیمی را در بخش حمل و نقل در زندگی مردم ایجاد کرده . اولین خودرو های طراحی شده مربوط به زمان 1678 میلادی است که توسط فردیناند فربیست مبلغ مسیحی بلژیکی در چین طراحی و ساخته شد و با نیروی بخار کار می کرد . بعدها اولین اتوموبیل واقعی که با نیروی بخار کار می کرد و قادر بود 4 تن بار به همراه دو خدمه را جابه جا کند در سال 1767 توسط جوزف کان فرانسوی طراحی و ساخنه شد که اولین تصادف خودرو دنیا نیز توسط همین اتوموبیل در سال 1771 اتفاق افتاد . بعد از اختراع موتور احتراق داخلی در سال ۱۸۶۰ میلادی به‌وسیلهٔ یک بلژیکی به نام اتین لونوار روند تکامل صنعت خودروسازی تداوم یافت و شرکت های خودرو سازی در کشور های مختلف دنیا تاسیس شد و مهندسین با تکیه بر علم و دانش و تحقیق خودرو های به روزتری روانه بازار کردند و روز به روز بر تعداد این خودرو ها افزوده می شد به گونه ای که در سال 2010 شمار اتومبیل‌های فعال در سراسر جهان از رقم ۱ میلیارد خودرو عبور کرد، که نسبت به سال ۱۹۸۶ که شمار آن‌ها ۵۰۰ میلیون دستگاه بود، به میزان دو برابر افزایش داشته‌است. تعداد روند تولید اتومبیل‌ها به سرعت افزایش دارد، که بیشترین نرخ رشد اتومبیل مربوط به کشورهای چین، هند و سایر کشورهای تازه صنعتی‌شده می‌باشد. 

ساختمان خودرو ها از گذشته تا کنون شاهد تغییرات زیادی بوده که به مرور زمان بر بخش های آن اضافه شده به گونه ای که امروزه یک اتوموبیل از 7 بخش کلی تشکیل شده که عبارتند از : 

۱- سیستم مولد قدرت (موتور) 

۲- سیستم انتقال قدرت

۳- سیستم تعلیق و فنر بندی

۴- سیستم چرخ بندی و ترمزها

۵- سیستم بدنه و شاسی

۶- سیستم هدایت و فرمان

۷- سیستم برق‌رسانی 

آنچه که ما در این بخش قصد بررسی و معرفی انواع مختلف ان را داریم ، سیستم انتقال قدرت اتوماتیک است که امروزه شاهد ان هستیم که اکثر خودرو سازان از این سیستم های انتقال قدرت به منظور افزایش راحتی و اسایش برای راننده در طول سفر در محصولاتشان استفاده می کنند . 

معرفیه اولیه 

گیرباکس های دستی یا "Manual transmission" که به عنوان گیرباکس‌های استاندارد نیز شناخته می‌شوند، عملیات انتقال گشتاور خروجی موتور به چرخ‌ها را، توسط مجموعه‌ای از چرخ‌دنده ها انجام می‌دهند، که روی دو میله (شَفت) ورودی و خروجی قرار دارند. کلاچ مورد استفاده در این نوع گیرباکس، از نوع خشک بوده و معمولاً عملیات انتقال قدرت، توسط پدال کلاچ پایی با دسته دنده دستی، انجام می‌گیرد. در خودروهای قدیمی‌تر، دسته دنده گاهی روی ستون فرمان قرار داشت، ولی در خودروهای امروزی، دسته دنده روی کنسول وسط قرار دارد. جعبه‌دنده‌های دستی، در مجموع به سه نوع: ۴دنده، ۵دنده و ۶دنده تقسیم می‌شوند. گیرباکس‌های ۴ دنده دستی قبلاً در خودروی‌های دهه ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ میلادی استفاده می‌شدند و در حال حاضر در صنعت خودروسازی، منسوخ شده‌اند. گیرباکس‌های ۵ و ۶ دنده دستی، در حال حاضر بیشترین کاربرد را در میان اتومبیل‌های استاندارد دارای جعبه‌دنده دستی، دارا می‌باشند. پس از جعبه‌دنده‌های مکانیکی جعبه دنده های خودکار یا گیرباکس‌های اتوماتیک و در جهت رفع مشکلات جعبه دنده های دستی طراحی شدند. یکی از بزرگترین مزیت‌های جعبه‌دنده‌های خودکار این است که به طورخودکار دنده‌ها را تعویض می‌نماید و راننده دیگر مجبور نخواهد بود در شرایط مختلف مسیر عمل تغییر وضعیت دنده را خود انجام بدهد . این سیستم های انتقال قدرت انواع مختلفی دارند که در این مقاله سعی کردیم نمونه های مختلف ان را به صورت مختصر مورد بررسی قرار بدهیم در ادامه با آکادمی اُتکس همراه باشید . 

1. گیربکس های دو کلاچه DCT

این گیربکس در ابتدا توسط کمپانی خودروسازی پورشه برای ماسین های اسپرت به کارگرفته شد و بعد از آن بیشتر خودروسازان کم کم به استفاده از این گیربکس در محصولاتشان روی آوردند . ساختار این سیستم بسیار شبیه به گیربکس های معمولی می باشد با این تفاوت که در سیستم دو کلاچه بر خلاف گیربکس های معمولی دو شفت ورودی که هرکدام مجهز به کلاچ جداگانه ای هستند طراحی شده اند . شفت شماره 1 برای دنده های فرد و شفت شماره 2 برای دنده های زوج در همکاری با سیستم دو کلاچه این گیربکس عمل تعویض دنده را در کسری از ثانیه انجام می دهند تا از هدر رفت انرژی جلوگیری کرده و راندمان بالایی در انتقال قدرت داشته باشد و راننده وقفه خیلی کوتاه تری نسبت به گیربکس های معمولی در زمان تعویض دنده احساس کند . عمل تعویض دنده و کلاج‌گیری توسط عملگرهای الکترومکانیکی انجام میگیرد  و کنترل آنها به وسیله واحد پردازنده مخصوص گیربکس صورت می‌گیرد. از جمله ماشین های محبوب که از گیربکس های اتوماتیک دو کلاچه بهره می برند می توان به فراری 812 ، فورد فیستا ، لامبورگینی هوراکان ، مک لارن 720s و .... اشاره کرد . 

2. تیپ ترونیک

اولین بار پورشه در سال ۱۹۹۰ میلادی در مدل ۹۱۱ از این گیربکس رونمایی کرد و سپس شرکت های بی ام و و کرایسلر از آن در محصولاتشان استفاده کردند . در این گیربکس این امکان برای راننده فراهم شده تا به صورت دستی نیز عمل تعویض دنده را انجام دهد و عملکرد این بسیار شبیه به گیربکس های دستی است ولی با این تفاوت که راننده کنترل کاملی روی تعویض دندها ندارد زیرا این گیربکس به صورت استاندارد مجهز به یک کامپیوتر است که عمل تعویض دنده در دورهای بالاتر را به صورت خودکار انجام می دهد به کمک مبدل گشتاور ( ترک کانورتور ، به جای پدال کلاچ  ) تا از اسیب رسیدن به گیربکس جلوگیری گردد . عمل تعویض دنده در این گیربکس ها نیز متفاوت است ، در بعضی از خودرو ها عمل تعویض دنده به کمک اهرم تعویض دنده و در خودروهای اسپرت توسط پدال های تعبیه شده در پشت فرمان امکان پذیر است که خیلی فراگیر نیست . 

3. گیربکس CVT

CVT مخفف عبارت Continuously Variable Transmission و به معنای سیستم انتقال قدرت متغیر پیوسته است و  برای اولین بار توسط شرکت نیسان مورد استفاده قرار گرفت و عملکرد متفاوتی نسبت به سایر گیربکس ها دارد . انتقال قدرت در این سیستم توسط دو پولی مخروطی شکل با سطح شیب دار  که به وسیله یک تسمه به یکدیگر متصل هستند انجام می شود . پولی ورودی (محرک) و پولی خروجی (متحرک ) می توانند در راستای محوری که روی ان نصب شده اند توسط نیروی هیدرولیکی روغن حرکت کنند ، به هم نزدیک شوند یا از هم دور شوند زمانی که دو مخروط  پولی محرک به یکدیگر نزدیک شوند به دلیل سطح شیبدار مخروط ها تسمه به سمت بالا حرکت کرده و شعاع پولی و  تسمه با ان در ارتباط است افزایش می یابد و به همین ترتیب دو مخروط پولی متحرک از یکدیگر دور شده و شعاع تسمه درگیر با ان پولی کاهش پیدا می کند . در این گیربکس بر خلاف گیربکس های اتوماتیک و دستی چرخ دنده ای که ضریب دنده های محدودی ایجاد می کنند ، بی نهایت نسبت دور به وجود می اید که این امر سبب از بین رفتن شوک و تغییر دور‌های ناگهانی ناشی از تعویض دنده‌ها می‌گردد و به صورت پیوسته و متغیر در هر لحظه ضریب دنده مناسب انتخاب می‌شود. از مزایای این گیربکس می توان به مصرف سوخت پایین تر ، انتقال روان تر و بدون وقفه نیروی موتور ، شتاب گیری بهتر و کارکرد دائمی موتور در بهترین دور موتور اشاره کرد . خودروهایی نظیر ساینا اتوماتیک ، MVM 550 ، چری آریزو 5 اتومات و .... ماشین هایی هستند که از سیستم انتقال قدرت CVT برخوردارند .  

4. گیربکس های AMT 

AMT مخفف شده عبارت Automated Manual Transmission به معنای سیستم انتقال قدرت دستی اتوماتیک شده است و برای نخستین بار در سال 1996 توسط کمپانی BMW به بازار عرضه شد می توان AMT را همان گیربکس دستی در نظر گرفت تنها با این تفاوت که تعویض دنده و عمل کلاچ گیری توسط عملگر های الکترو مکانیکی نصب شده روی این گیربکس انجام می شود . به دلیل طراحی ساده و ارزان بودن گیربکس های AMT بیشتر خودروسازان چینی برای پایین اوردن قیمت محصولات خود از این گیربکس استفاده می کنند . هزینه تعمیرات این گیربکس ها نیز به دلیل مشترک بودن بیشتر قطعات آن ها با جعبه دنده های دستی بسیار پایین تر می باشد . این گیربکس به دلیل ارزان بودن ، تعداد دنده های بیشتری را در مقایسه با سایر گیربکس های اتوماتیک ارائه کرده که شتابگیری روان تر و کاهش مصرف سوخت و الایندگی زیست محیطی کمتری به دنبال دارد . خودرو های برلیانس H230 و MVM 110 از این گیربکس استفاده می کنند . 

5.گیربکس های ستاره ای AT  

گیربکس های سیاره ای یا همان "Automatic Transmission" که با AT نمایش داده می شوند رایج ترین نوع گیربکس های اتوماتیک هستند که از طریق مجموعه چرخ دنده های خورشیدی با کمک سیستم کلاچ اتوماتیک هیدرولیکی ( TORQUE CONVERTOR) قدرت را از موتور گرفته و به چرخ ها منتقل می کنند . تعداد دنده های این گیربکس معمولا بین 4 تا 6 دنده است که با طراحی نسبتا خوب جعبه دنده انتقال دنده ها به نرمی صورت گرفته و سرو صدای کمتری ایجاد می کند که همین طراحی سبب شده تا خودروسازان زیادی از این گیربکس در محصولاتشان استفاده کنند که خانواده خودروسازی پژو یکی از این شرکت ها است . خودرو های پژو پارس ، پژو 206 و 207 ، سوزوکی گرند ویتارا ، H30 CROSS و هایما S7 از این گیربکس برای انتقال قدرت استفاده می کنند . 

کارشناسی

گیرباکس های اتومات به دلیل نوع طراحی پیچیده و عملکرد متفاوتی که با گیرباکس های دستی دارند نیازمند مراقبت و سرویس های منظمی دارند تا از بروز هر گونه مشکلی در این سیستم ها جلوگیری شود زیرا تعمییرات این گیربکس ها هم هزینه زیادی در بر دارد و هم زمان زیادی می برد . برای همین بسیار مهم است که مدام حواستان به هر گونه مشکل گیربکس اتوماتیک باشد همیشه بهتر است مشکل را زمانی‌ که کوچک است حل کنیم تا این‌که بگذاریم بزرگتر شود، زیرا مشکلات اصلی تنها به معنای هزینه‌های بیشتر برای حل آن‌ها می‌باشد. بررسی فنی خودرو یکی از سخت ترین بخش های کارشناسی خودرو است که نیازمند یک متخصص است تا ایرادها و خرابی های خودرو از جمله معایب گیربکس های اتوماتیک را به خریدار اعلام کند .

در خودروهای پیشرفته دستگاه دیاگ تا حدودی در تعیین ایرادات فنی راهگشا است. اما برخی معایب از زیر دست تست دیاگ هم درمی‌رود در همین رابطه ما تیم کارشناسی اُتکس را  که متشکل از افرادی با تجربه و خبره است و با کمک ابزار های کارشناسی خودرو و سابقه طولانی در امر کارشناسی می توانند در خرید خودرو به شما کمک شایانی بکنند را معرفی میکنیم .در این راستا، تنها کافیست شما عزیزان فرم اینترنتی درخواست کارشناس حضوری در محل را پر کرده و در صورتی که با پر کردن فرم‌های اینترنتی و فرآیند پرداخت آنلاین مشکل دارید، می توانید با شماره ۲۸۴۲۸۴۶۶-۰۲۱ و داخلی شماره ۱ تماس حاصل فرمایید.